Góc dành cho người mới chơi chim Chào mào

Thông tin về chim Chào Mào

1. Tổng quan 

- Khi vào thú chơi gì đi nữa cũng phải cần sự đam mê và siêng năng, chứ chỉ thích theo phong trào thì không tài nào bền được và giỏi được. Khi mới vào thú nuôi Chào Mào, một ai đó tình cờ do có duyên, hay sở thích muốn nuôi chim gì đó mà cơ duyên đưa đến.

- Giá chim giao động từ 20 nghìn cho tới bạc triệu, và loại: Gián Cánh, Bạch Đề, Bạch Tạng, Chào Mào Bông, Mơ, là giống dị tướng bị đột biến, chim có màu trắng lạ thường, như có cánh trắng, lông đốm đốm trắng trên lưng, đầu, hoặc đuôi nguyên một hoặc vài cọng lông trắng, cánh trắng có một vài cọng lông trắng và cả móng trắng tùy vào con, có con toàn móng trắng hết. Đặc biệt giống Bạch Tạng thì bị đột biết hết cả thân hình, toàn thân trắng tinh, đặc biệt hơn nữa là riêng cái lông dưới đít và cái tách của nó vẫn còn đỏ.

- Nếu bạn có muốn mua giống Bạch Tạng thì phải để ý cặp mắt, bởi Bạch Tang như thế cặp mắt sẽ có màu đỏ, không còn đen nữa. Riêng giống chim Chào Mào Bông thì phải tùy độ đột biến của nó nằm ở đâu. Nếu nguyên cái đầu trắng còn thân hình đen, thì chỗ bị đột biến là nơi đầu nên cặp mắt sẽ có màu đỏ, còn lại giống chỉ bông trên lưng thì cặp mắt vẫn bình thường. Khác với chim Chào Mào bình thường, và giá cả có thể nói tới bạc triệu trở lên, tùy vào địa phương, nhu cầu và thể chất của con chim. Cho nên cũng có vài người ham tiền thiếu đạo đức đã nhuộm màu trắng trên lông chim và bán giá cao, sau khi chim thay lông hoặc tắm thời gian thì màu nhuộm trôi đi thì hỡi ôi. Cho nên phải cẩn thận và phải quen biết người giới thiệu để mua, còn không phải có kinh nghiệm nhất định.

2. Cách chọn chim trống 

- Chào mào trống và mái rất chi là giống nhau, cho nên ngay cả một tay nuôi lâu ngày đôi khi còn nhầm lẫn. Tuy nhiên ta có thể dựa vào vài chi tiết để chọn chim trống. Chim trống khác chim mái ở tướng to hơn, cánh dài hơn, đầu to hơn, tách đỏ của nó to nhiều lông hơn chim mái. Mũ thường thì cao hơn chim mái, giọng hót được phong phú hơn tức là đi được từ 6 - 9 âm thanh dài, còn chim mái chỉ đi được 3 - 4 âm thanh lập đi lập lại hoài là: wit' tu hìu. Muốn cho chắc ăn là chim trống trong lưỡi có chấm đen, cỡ 3 - 4 chấm ở cuối lưỡi là trống. Tuy nhiên đôi khi có vài cô chim mái tướng không thua cho chim trống cho nên rất dễ bị lộn, trường hợp này rất chi là hiếm.

- Khi chọn chim phải chọn con chim lanh lợi, lí lắc, nhìn thấy điệu bộ lanh lẹ. Cặp ức tức là hai viền lông đen bên ngực nó phải to, khá dài cho tới dài gần đụng nhau thì quả thật là quý hiếm. Nói về mũ, tuy mũ chim rất chi là phong phú, thấp có, cao có, to và nhỏ nhưng chỉ có hai loại thường được nuôi nhiều nhất là mũ lân và mũ rơm. Mũ rơm tức là to đều từ gốc tới đỉnh mũ cao chọc trời thẳng đứng khá cong, và mũ lân là cong y như sừng đầu lân vậy. Cặp chân phải to dài, tướng chim đòn dài, tức là thân hình nó dài. Nói về miệng chim, miệng chim ta chọn chú miệng mỏng ngắn thì siêng hót lắm. Riêng loại ngũ đoản là phải ngắn hết mới quý như thân hình ngắn, chân ngắn, miệng ngắn, mũ cong ngắn, đuôi đều ngắn thì mới quý mà ức phải dài.

3. Luyện tập cho chim bổi 

Có hai cách nuôi từ chim bổi: đó là từ chim đã đỏ tách ngoài trời, gọi là chim trời hoặc chim bổi già, gọi là già vì đã trưởng thành má đã đỏ. Chim chuyền là chim con còn chuyền cành, và chim tơ là các chú đã bay được to xác như chim đỏ tách bộ lông còn màu xám, có nơi gọi là chim má trắng. Đánh giá về hai giống này thì: chim đỏ tách nuôi lên thường thì hay hẵn sau một năm, như giọng hót chất lượng và cách đấu đá. Riêng chúng lâu dạn hơn chim chưa đỏ tách. Chim chưa đỏ tách chỉ có cái lợi là dạn lẹ mà thôi, và sau khi thay lông thì đẹp lắm do không bay nhảy vô độ. Tính độ hay của con tơ thì cở 30% là hay còn chim đã đỏ tách thì tới 80% sau mùa thay lông thì ta có thể chơi đã lắm rồi, và đặc biệt là chim đã đỏ tách với ta nuôi cở 4 tháng đổi lên thì đã thấy chúng chịu đấu với chim lạ sung tí rồi, vì nuôi ở nhà nếu có chim mồi thì nó sợ phần nào và quen với chim ở nhà, nếu các fans nuôi một cặp thì chúng cũng quen nhau từ giọng hót và quen mặt nên ít đấu nhau. Các bạn mới vào nghề nuôi, như nuôi hai con bổi mới lên mình sẽ thấy ở nhà nó đấu đá và hót rất chi bình thường cho tới khi ta nhờ bạn bè mang tới một con khác. Ta sẽ nghe chúng hót như rút giọng, hót siêng nhiều hơn, có vẻ sung hơn. Đặc biệt khi treo cho hót cở nửa tiếng sau rồi kê lồng cho đấu sẽ thấy nó đấu khác.

4. Nuôi chim bổi thành chim thuần 

Bắt đầu nuôi thì nên nuôi hai con, thường bổi đã đỏ tách thì khá nhát, nên ta phải treo gần người, nếu độ bay tung lồng của nó còn nhiều quá thì che bớt nửa lồng rồi từ từ thời gian mà mở dần ra. Ta cũng có thể để vào lồng hạn chế không cho tung đầu như lồng che bằng lưới ruồi, khiến nó không chui đầu ra tróc đầu chảy máu. Nếu có lỡ tróc đầu chảy máu thì qua mùa thay lông miếng vảy đó sẽ tróc đi và mọc lông lên lại. Cách tập cho dạn người bằng cách treo gần chỗ người qua lại treo thấp ngang nửa thân người, khi nó ghiền ăn một món gì đó, ta nên đút cho nó ăn hơn là bỏ vào vào cóng ăn, việc này sẽ giúp nó dạn hơn với chủ nó.

5. Nhu cầu dinh dưỡng 

Thật đơn giản lắm không có gì khó. Ngoài bột/cám cào cào/côn trùng, đặc biệt là trái cây. Ta có thể cho chúng ăn đủ loại trái cây mềm đặc biệt là trái có màu đỏ như: cà chua, ớt Tây/ởt Đà Lạt loại to to, chuối, cam. Theo vào tài liệu tôi đọc thì, cà rốt rất chi là tốt. Được gọi là vua của rau quả. Vì nó cứng quá cho nên ta có thể hấp mềm cho chúng ăn. Bởi vì tôi tin là những loại rau có sắc màu đỏ này giúp chim Chào Mào giữ cái đít màu đỏ còn tốt cho dù nuôi lâu năm. Có ý kiến cho là ta nuôi theo môi trường tự nhiên của nó như cây xanh hoa hòe màu đỏ, lại ảnh hưởng tới nó. Như thời kỳ thay lông ta dùng áo trùm lồng màu sắc xanh, đỏ hoa hòe. Nếu được ta có thể thử hết những gì nêu ra. Bởi vì, đây là những kinh nghiệm của tôi và tôi cộng lại những kinh nghiệm của các cao thủ lâu năm trong nghề.

6. Chăm soc chào mào 

- Cần mua cho chim một cái lồng tắm, 1 máng nước để chim tắm, 1 cái cầu để chim đậu, dùng keo 502 để dán chặt câu cầu đó vào lồng cố định hẳn luôn, để nó không bị trụt xuống hay rơi ra ngoài. - Sang chim qua lồng tắm, đặt lồng ở nơi nào nắng nhẹ, thích hợp cho chim tắm nhất là khoảng 10h30 - 12h vì thời điểm đó nắng đẹp, kích thích chim tắm.

- Dùng nước vẩy nhẹ lên người chim, sau đó đổ vào máng tắm khoảng 1/2 nước (đổ nhiều chim sẽ ngợp và ko tắm). Đặt lồng nơi có nắng nhẹ.

- Chim bị nước dính vào lông sẽ rỉa lông, rũ lông cho khô, nắng nhẹ kích thích cho chim cảm thấy khó chịu trong người. Nó sẽ cảm thấy khó chịu, và sau vài lần rũ lông đó là nó sẽ nhảy vào máng tắm để tắm thôi.

- Nếu chim còn nhát thì trong khi chim tắm không nên đứng quá gần. Tắm cho chim giúp chim có bộ lông đẹp, và chim mau dạn người hơn. Nếu bận thì có thể 2 ngày tắm 1 lần cho chim.

- Sau khi chim tắm xong thì sang chim qua lồng cũ thường nuôi nó, sau đó mang ra nơi nào có nắng nhẹ để chim rũ lông và sưởi cho khô lông. Khoảng một lúc là mang chim vào, treo ở nơi nào cao và thoáng.

7. Thiết kế lồng nuôi 

- Lồng cho Chào Mào không cầu kỳ quá, bởi chỉ cần đơn giản rộng rãi cho chim nhảy để cặp chân được khỏe là tốt. Vì ta nuôi lồng hẹp quá chim không được vận động tốt, khiến cặp chân yếu đi, đặc biệt nuôi từ chim con. Lồng nhỏ gọn trừ khi là để ép chim bổi để cho chúng dạn lẹ mà thôi. Khi đã khá dạn ta nên cho vào lồng rộng. Nói về chim con nuôi từ lúc mớm mồi thì cũng vậy. Khi chúng tự nhảy được thì loại này đã dạn. Ta không nên dùng lồng nhỏ mà nuôi vì tuổi chim con đang phát triển, không được độ dinh dưỡng tốt và điệu kiện hoạt động thì chim sẽ yếu đi mà thôi.

- Cần thiết kế “cầu” cho chim, không quá to và không nhỏ, bởi vì nhỏ quá chim đậu lâu ngày móng sẽ mọc dài ra lẹ. Chân không được bám vững. Thời này có vài bạn dùng cầu thế như cong, uốn lượng. Theo vài ý kiến là: việc cong uốn như thế khiến con chim đứng đậu không cân bằng thân hình, sẽ gây ra bị tật cho chân chim.

Cách chọn và nuôi chim chào mào

Có lẽ chim chào mào là loài chim có giọng hót véo von , vui tai và rất thân thiện , quen thuộc với mỗi người dân việt nam. Chính vì lẽ đó mà nhiều người chọn chim chào mào.

Chim chào mào thì ai cũng biết nhưng để chọn và nuôi được chú chim chào mào hay , hót đấu , dáng đẹp thì cũng không phải là dễ.

Bước đầu tiên là quá trình chọn chim, chúng ta phải chọn chú chim từ vóc dáng cho đến giọng hót. Vóc dáng của chú chim phải to con , sắc lông trắng đen rõ ràng , lông mượt mà . Điều nổi bật nhất của chú chim chào mào có lẽ là chiếc mũ nhỏ xinh của chú chim. Chiếc mũ thì có nhiều hình dáng khác nhau nhưng đẹp nhất có lẽ là mũ lân ( từ đầu cho đến đỉnh mũ) cong hướng về phía trước.

Nuôi chim chào mào thì người chơi thích nuôi chim mộc lên , thay vì nuôi chim từ lúc còn non , vì dáng vóc và giọng hót bài bản hơn nhiều.

Cách chăm sóc Chào Mào khi chuyển vùng

Khi chuyển chim Chào Mào từ vùng này sang vùng khác thì sẽ gặp trường hợp Chào Mào sẽ bị lạ, sợ, và mất lửa. Do vậy khi chuyển vùng nên lưu ý một số điểm như sau để cho chú chim yêu của mình chơi được bình thường:

1. Cho ăn nhiều trái cây lên!Ăn cám tự làm! Cào Cào!

2. Khi chuyển vùng bạn nên cố định bột thức ăn cho chim, cho ăn bột đang ăn nên ăn nhiều hoa quả và nếu được bạn cũng nên mang theo ít nước từ ngoài kia vào để trộn với nước mới cho em nó uống sẽ rất ít rụng hoặc thay lông.

3. Nếu quên không mang theo nước của vùng cũ thì khi vào vùng mới nên lấy nước mới thấm vào mỏ chim để chim thích nghi, sau đó mới cho uống nước mới. Không nên cho uống nước mới liền.

4. Nếu sợ chim bị nhát khi làm cách thứ 3, thì có thể pha chút mật ong vào nước mới để chim uống khoảng 3 ngày, rồi giảm hàm lượng mật ong xuống cho thành nước trắng. Mất khoảng 1 tuần là OK

Cách chọn và nuôi chim chào mào

Có lẽ chim chào mào là loài chim có giọng hót véo von , vui tai và rất thân thiện , quen thuộc với mỗi người dân việt nam. Chính vì lẽ đó mà nhiều người chọn chim chào mào.

Chim chào mào thì ai cũng biết nhưng để chọn và nuôi được chú chim chào mào hay , hót đấu , dáng đẹp thì cũng không phải là dễ.

Bước đầu tiên là quá trình chọn chim, chúng ta phải chọn chú chim từ vóc dáng cho đến giọng hót. Vóc dáng của chú chim phải to con , sắc lông trắng đen rõ ràng , lông mượt mà . Điều nổi bật nhất của chú chim chào mào có lẽ là chiếc mũ nhỏ xinh của chú chim. Chiếc mũ thì có nhiều hình dáng khác nhau nhưng đẹp nhất có lẽ là mũ lân ( từ đầu cho đến đỉnh mũ) cong hướng về phía trước.

Nuôi chim chào mào thì người chơi thích nuôi chim mộc lên , thay vì nuôi chim từ lúc còn non , vì dáng vóc và giọng hót bài bản hơn nhiều.

Cách Tắm Cho chim Chào Mào

Ngay chim bổi ở rừng mới bắt về, nhát người là thế, nhưng nếu cho tắm là chúng sà vào chén nước tắm ngay. Mỗi ngày hoặc vài ngày ta nên siêng năng cho chim tắm một lần vào lúc có nắng ấm. Chim được tắm thường xuyên thì mau dạn, sung sức, do trong mình được mát mẻ, mọi thứ ký sinh trùng như rận mạt sống trong lông, trên da của chim sẽ được tẩy sạch…

Mỗi lần tắm, ta nên sang chim qua một lồng tắm. Loại lồng này có kích thước phải vừa phải, dùng chung cho nhiều giống chim, giá cũng rẻ lại bền. Trong khi chim tắm táp ta tranh thủ làm vệ sinh lồng nuôi cho thật sạch sẽ, để khi tắm chim xong (độ 15 phút) là có thể sang chim trở lại lồng. Chim ở lồng nào quen lồng đó, không nên nay nhốt lồng này, mai lại sang qua lồng nọ khiến chim sợ hãi mà nhát thêm. Chừng vào con chim cảm thấy được “an cư” chúng mới chịu hót và siêng hót được.

Ngoài việc tắm nước ra, mỗi ngày còn phải cho chim tắm nắng. Tắm nắng có nghĩa là treo lồng chim hót ra chỗ có ánh nắng ban mai, mỗi ngày độ nửa giờ để chim hấp thụ Vitamin D, có nhiều trong tia tử ngoại mặt trời, nhờ đó bộ xương chim mới cứng cáp, tinh thần chim hưng phấn, và làm ung trứng rận mạt trong lớp lông vũ… Chim không được tắm nắng mỗi ngày sẽ còi cọc, suy yếu, biếng hót.

Tắm nắng cho chim chào mào

Đối với những chú chim không chịu tắm, có nhiều khi chủ cũ nuôi từ chim má trắng lên vài ba mùa rồi mà không cho tắm. Chim sẽ bị bệnh tắm cóng. Để tập cho chú chim yêu của mình tắm thì các bạn tham khảo những cách sau, và đặc biệt là các bạn phải kiên nhẫn.

Bạn chuẩn bị 2 lồng tắm, 1 lồng cho chim tắm thuần và 1 lồng cho chim chưa biết tắm, lồng cho chú chưa biết tắm bạn đổ ít nước thôi nhé, khoảng 1/3 độ cao của khay tắm, 2 lồng này bạn để cách nhau khoảng 3-5cm, tại sao mình nói để gần bạn có biết không??? Là...khi chim thuần tắm rỉa lông, lắc người để ráo nước, nước sẽ bắn qua chú chưa biết tắm và làm cho chú chưa biết tắm cảm thấy ngứa ngáy, khó chịu, với cách này bạn nên áp dụng phơi nắng khoảng 20p trước khi cho chúng vào lồng tắm, bạn áp dụng cách này trong khoảng 3-4 ngày để chim làm wen, và nên đặt lồng tằm ở nơi không có người qua lại.

Nếu sau thời gian đó chim vẫn chưa chịu tắm lúc này bạn vẫn áp dụng như cách trên nhưng làm thêm thao tác dùng bình xịt tạo sương (loại bình xịt cây cảnh) phun nhẹ qua chú em nó để tạo sự khó chịu, ngứa ngáy, ...với cách này làm vài lần là chim có thể biết tắm. Lưu ý: không vì bực tức mà xịt nước ước sũng chim nhé làm như thế chim sẽ bị cảm lạnh, mất lực, và tụt lửa do hoảng loạn.

Với cách của mình áp dụng thì trong 1 tuần mình đã thuần phục được các chú nhà mình. Đối với những con nuôi từ chim con lên được 2 đến 3 mùa rồi nhưng chủ cũ chưa cho tắm bao giờ, chủ cũ chỉ xịt nước cho nó. Thì các bạn cứ kiên nhẫn tập cho em nó khoảng 2 tuần là em nó tắm ngay thôi. 

Cách nuôi chim chào mào

Chào mào (ở miền trung gọi là chim đội mũ đít đỏ vì có mào nhọn và đít màu đỏ, gọi vậy để phân biệt với loài tương tự nhưng đít có màu vàng) Loại này dễ nuôi, có thể cho ăn được rất nhiều thứ như: thịt, cám, trái cây...

Điều kiện nuôi 
Chào Mào thật đơn giản, không có gì khó. Ngoài bột/cám cào cào/côn trùng, đặc biệt là trái cây, ta có thể cho chúng ăn đủ loại trái cây mềm đặc biệt là trái có màu đỏ như: cà chua, tớt Tây/ởt Đà Lạt loại to to, chuối, cam và đặc biệt là cà rốt thì rất tốt. Vì vậy Chào mào được gọi là vua của rau quả. Có thể hấp mềm rau quả cho chim ăn. Theo kinh nghiệm thì những loại rau có sắc màu đỏ sẽ giúp chim giữ đít màu đỏ đẹp cho dù nuôi lâu năm. Có ý kiến cho là ta nuôi theo môi trường tự nhiên như cây xanh hoặc hoa hòe màu đỏ sẽ khiến chim có bộ lộng đẹp hơn.

Nuôi chim từ nhỏ

Khi còn non, cho Chào mào ăn cám chim, trộn cám đều và hơn sệt để cho ăn, ngoài ra cần cho ăn thêm hoa quả và bánh kẹo mềm có vị ngọt, nếu mua được sâu cho ăn thêm. Có thể thay sâu bằng cách cho ăn thịt heo hoặc thịt bò đều được (không nên ăn thịt sống vì dễ bị nhiễm bệnh từ gia súc). Không nên cho ăn cào cào để tránh bị bệnh giun sán.

Khi cho ăn dùng que mỏng xúc cám bón cho chim. Chim mọc đủ lông bón nhấp nhứ gần mỏ, chim đói sẽ đớp mồi, thấy chim đớp mồi thì không bón đút nữa mà bón nhấp nhứ gần mỏ cho chim tự mổ. Chim mổ quen thì nhử dần que bón xuống máng và xúc cám ở máng cho chim nhìn thấy, dần dần chim tự mổ cám ở máng để ăn.

Nuôi chim bổi
Chim bồi là chim đánh bẫy được hoặc mua từ những người khác đánh bẫy từ tự nhiên. Bắt đầu nuôi thì nên nuôi hai con, thường bổi đã đỏ tích thì khá nhát, nên ta phải treo gần người, nếu độ bay tung lồng của chim còn nhiều thì che bớt nữa lồng rồi từ từ thời gian mà mở dần ra. Ta cũng có thể để vào lồng hạn chế không cho tung đầu như lồng che bằng lưới ruồi,để chim không chui đầu ra gây tróc đầu chảy máu. Nếu tróc đầu chảy máu thì đừng quá lo lắng, qua mùa thay lông miếng vảy đó sẽ tróc đi và mọc lông lên lại. 

Cách tập cho chim dạn người bằng cách treo gần chỗ người qua lại treo thấp ngang nửa thân người, khi chim ghiền ăn một món gì đó, ta nên đút cho ăn hơn là bỏ vào vào hủ đồ ăn, việc này sẽ giúp chim dạn hơn với chủ.

Khi nuôi được cỡ khoảng 5 tháng chim phải khá dạn và hót siêng rồi, lúc này ta nên để ý siêng tắm cho chim hơn. Ngoài việc để gần người, trong quá trình nuôi ngay từ đầu ta nên treo nhiều chỗ khác nhau, xung quanh nhà hay đặc biệt là trên cây, việc này giúp chim làm quen với chỗ lạ,để sau này chim có thể đấu bất cứ nơi nào. Lưu ý tránh cho đấu với chim mồi khác nhiều (chỉ đôi khi cần thiết) vì đấu nhiều lần sẽ khiến chim sợ (bởi chim bổi chưa qua mùa thay lông không có độ sung nhất định, còn sợ người không đấu hết sức mặc dù nhìn nó vẫn đấu bình thường) Nếu có đấu với chim mồi thì không nên cho đấu lâu bởi đấu với nhiều chim mồi hay sau này hễ gặp đối thủ mạnh nó sẽ đấu tí là dừng. Nên cho chim đấu với con ngang lứa với nó để chim quen dần. Cách này giúp cho độ sung của chim về sau tăng lên (tránh nhất thời thấy chim sung mà cho đấu đá vô độ).

Làm chim bẫy

Trong thời gian nuôi, nếu muốn sử dụng chim dùng để bẫy sau này thì nên cho chim làm quen với sào. Hầu hết ai cũng biết là đi bẫy phải cần cây sào lồng. Mà hơn phần nửa số Chào Mào nuôi qua mùa thay lông mà ta không dùng sào tập treo lồng thì sẽ khiến chim sợ sào. Vì vậy ta cần tập để chim quen hơn. Cách thực hiện là cầm cây sao đưa tới lồng, bản năng sẽ khiến chim nghĩ mình sẽ dùng sào xua đuổi nên sẽ hoảng sợ. Cách tốt nhất là gác cây sào vào chỗ chắc rồi treo lồng lên theo thế như ta đang cầm sào treo lồng vậy. Treo vài lần chim sẽ quen cây sào và không sợ nữa. Rồi cứ như thế nuôi qua một mùa thay lông thì nó sẽ đẹp và hay lên, muốn biết độ sung của nó thế nào thì 1 chim mồi lạ tới treo cho hót xem nó phản ứng thế nào. Chào Mào khi nghe giọng chim lạ hót sẽ hót đối lại rất hăng, nếu chim hay thì sẽ rút như vít vít vít liên hồi, đó là thế kêu chim về lại lồng, mà ngoài rừng khi đi bẫy, chim trời tới lồng rồi bay thì nó sẽ rút như thế. 

Nếu cho đấu mà thấy độ sung mãn của chim đấu mạnh, cách nhấp liên hồi, trận đấu kéo dài thì đã thành công. Còn nếu nó chưa sung lắm thấy đấu tí rồi ngừng thì đem ra khuất ngay. Treo cho hót qua lại và tiếp tục thử lại vài lần với thời gian cũng phải hơn 2 tuần. Các bạn vẫn có thể mang đi thử, theo kinh nghiệm thì nếu nuôi đúng một năm thì có thể cho đi tập trận được, tức là mang tới chỗ dợt treo cho hót, nhưng phải khuất không cho nhìn thấy chim khác. Khi nuôi qua năm (một mùa thay lông) là mang đi bẫy tập trận cho vào mùa chim tơ. Ra rừng mới đầu thì chưa sung và đi vài lần nó sẽ sung hẳn lên, hay lên thấy rõ. Và sau thêm 1 thời gian trôi nữa, ta chợt thấy chú chim ta chăm đã gọn đẹp lông lá mướt, đấu đá và hót hay, thì lúc đã ta tự thưởng có chính mình một cái gật đầu mãn nguyện.

Phụ kiện lồng chim
Lồng cho Chào Mào thì không cầu kỳ quá, bởi chỉ cần đơn giản rộng rãi cho chim nhảy để cặp chân được khỏe là tốt. Vì ta nuôi lồng hẹp quá chim không được vận động tốt, khiến cặp chân yếu đi, đặc biệt nuôi từ chim con. Lồng nhỏ gọn trừ khi là để ép chim bổi để cho chúng dạn lẹ mà thôi. Khi đã khá dạn ta nên cho vào lồng rộng. Nói về chim con nuôi từ lúc mớm mồi thì cũng vậy. Khi chúng tự nhảy được thì loại này đã dạn. Ta không nên dùng lồng nhỏ mà nuôi vì tuổi chim con đang phát triển, không được độ dinh dưỡng tốt và điệu kiện hoạt động thì chim sẽ yếu đi mà thôi.

Cầu cho chim
Chỉ nên dùng loại to vừa đủ để chân chim bám vào, không quá to, lại không nhỏ, bởi vì nhỏ quá chim đậu lâu ngày móng sẽ mọc dài ra nhanh chóng và chân không bám vững khi đậu 

Chim Chào Mào - Những hiểu biết dành cho người mới chơi 

1/ Chim bổi mới bắt về: mất 3 tháng để "trấn an", tập cho ăn cám, bước đầu làm quen với "kiếp tù chung thân". Giai đoạn này thì rất cực và bực, phải trùm áo lồng thường xuyên chỉ để hé 1 khe nhỏ thôi, hạn chế tối đa việc tiếp xúc với nó, hạn chế việc di chuyển lồng chim, cứ để nó tự thích nghi, rồi hé dần áo lồng ra. Sau 3 tháng nó đã bắt đầu sổ đều, nhưng còn rất nhát, tuy nhiên được như thế là nó đã vượt qua thử thách lớn nhất rồi.

2/ Sau 3 tháng quân trường, nó phải làm quen với môi trường mới, chế độ ăn uống mới, bạn phải tiếp xúc với nó nhiều hơn, cho tắm nhiều hơn, treo lồng nhiều chỗ ... Mỗi lần cho ăn bạn cho ăn ít thôi, để hết sạch mới cho thêm thức ăn vào, giai đoạn này tối kỵ việc để cóng cám hoặc trái cây thừa mứa trong lồng - việc này hơi khó thực hiện - con chim của bạn phải luôn luôn đói nhưng không được chết đói. Bạn phải làm cho nó hiểu là "mỗi khi bạn đến gần lồng chim là chỉ để cho ăn" dần dần nó sẽ cảm thấy bạn không nguy hiểm, thậm chí nó có thể còn mừng húm khi nom thấy bạn. Làm được như vậy, thêm 3-5 tháng nữa là nó đã tương đối dạn dĩ rồi.

3/ Sau quá trình trên thường thì chim sẽ thay lông, đây là thời điểm chăm sóc đặc biệt vừa cung cấp năng lượng cho đợt thay lông mất 2-3 tháng, vừa dự trữ năng lượng cho việc tập dượt, đấu đá sau khi thay lông xong. Chế độ chăm sóc chim trong thời gian thay lông thì chắc tôi không bàn thêm nữa. Sau khi xong lông (xong hẳn nhé - khi nào cho chim tắm xong khoảng 3-5 phút là lông chim khô, bóng mượt) là bắt đầu chế độ tập dượt. Lúc này nếu treo một mình thì chim của bạn đã sổ cả ngày rồi, nhưng nó cần đi thi thố tài năng, qua mỗi đợt như vậy, nết chơi của nó sẽ đa dạng dần lên, chim sẽ dữ dằn hơn, nó sẽ dần trổ hết bài mà khi đứng một mình nó không "thi triển".

Cách dượt thì cũng đơn giản, ai cũng biết rồi - là xách chim đến nhừng tụ điểm tập trung nhiều chim cùng loại. Nhưng có điều bạn lưu ý là những lần đầu đem chim đi, bạn phải tủ kín áo lồng lại, tuyệt đối không cho nó nhìn thấy chim khác, chỉ cho nghe thôi. làm như vậy khi trở về nhà nó rất xung (tất cả bài vở của nó, nó sẽ tập dượt, ôn luyện ở nhà, sau khi đi dượt về, chứ không phải ở tụ điểm dượt chim đâu) Mỗi tuần mở áo lồng cho nó nhìn ngắm chiến hữu khoảng 2 lần mỗi lần khoảng 10-15 phút là đủ nhưng phải để xa, không được xáp gần. Cứ tập dượt như vậy khoảng 2-3 tháng là em nó xung lắm lắm, thậm chí có khi nó còn bố láo hơn cả chim sành nhưng bạn phải thật kiên trì nhẫn nhịn phải giữ nguyên chế độ tập dượt như vậy tuyệt đối không cho sáp chim mà chỉ cho mở áo lâu hơn, để thời gian dượt lâu hơn dần lên thôi. Nhiều người do bị khích mà làm bể một con chim đang xung cũng vì vậy lý do là: tuy nhìn thấy chim xung vậy thôi, nhưng đó là xung xổi, khác xa với chim sành nó có tinh tướng riêng của nó. mấy ku xung xổi mới lên nhìn bố láo bố lếu thế thôi chứ bị nẹt sợ một lần là coi như đi đứt cả quá trình chăm sóc tập dượt gian khổ. Đây là thời điểm hưởng thụ của chủ chim. Ở quầy thì chim ra dáng ra giọng đấu đá, về nhà thì ức chơi đủ bài vở. Chim cứ xung như vậy mà giữ được 2-3 mùa lông thì gọi là chim sành. Lúc này, chủ chim chỉ còn việc hưởng thụ thôi.

Chọn chim:
- Chọn chim thuần, chim đã sành 
Nếu có duyên, có cơ hội, có điều kiện mua hay đổi lấy một con CM đã sành sỏi về nuôi thì theo tôi là cũng tốt. Mặc dù mất đi cái cảm giác thích thú khi thấy em nó tiến bộ từng ngày, mất đi cảm giác chinh phục thành công một thử thách cam go, mất đi cái thú chăm bẵm cho em chim. Nhưng bù lại, mình được hưởng thụ ngay. Mình được sở hữu ngay một dáng, nết, giọng mà mình thích.
Khi chọn mua một con chim thì điều đầu tiên là bạn phải thích nó đã, rồi mới xét tiếp – nếu không thích, hoặc còn lăn tăn thì không cố mua. Tôi vẫn thường nói chuyện với AE đã mua thì mua cho đáng, không thì thôi chứ cố lôi về cả đống chim, tốn cả đống tiền rồi đến lúc lọc lựa ra cũng chỉ còn được có vài ba con thôi – chi bằng khi đi đâu đó mà thấy thích con nào đó, hãy hỏi giá rồi rút đúng = từng ấy tiền … cất đi, coi như đã mua. Rồi đếm xem khi nào “mua” đủ khoảng 10 con theo kiểu ấy rồi, thì mình sách hết tiền ra mua 2 con thực sự về chơi. Thử vậy xem có hiệu quả hơn không !
Trở lại việc chọn mua chim - vấn đề là chọn như thế nào!
Trước hết là về dáng: tôi xin đưa ra tất cả những tiêu chuẩn mà tôi cho là đạt để các bạn tham khảo. Nhìn vào con chim nó cân đối từ đỉnh mào đến chóp đuôi là đẹp. Chi tiết thì cơ bản là:

- Mào: gốc mào to, khi mào dựng lên thì phải thẳng cạnh từ giữa mào xuống hết cổ - không gấp khấc ở cổ (nếu gấp khấc càng to thì gốc mào càng nhỏ - chim kém bền). Ở trên đầu con chim, phần lông nào dựng lên thì tính là mào. Từ giữa mào lên đỉnh mào phải gom gọn. Đỉnh mào nhọn, không loe hoe. Mào càng cao thì nhìn chim càng uy nghi, đĩnh đạc. Mào thẳng đứng gọi là mào đinh, chim bền bỉ, nhiều nước chơi hay, nhìn nó hào hoa phong nhã; Mào cong về phía trước là mào lân, chim dữ dằn, bản năng đàn áp, nhìn nó uy nghi oai dũng.

- Yếm: theo tôi thì chính cái yếm là nét chính tạo ra sự quyến rũ, thu hút của con CM. Nó cùng với cái mào đặt trùm lên đầu, quàng qua cổ, thả xuống 2 bên vai với màu sắc đen đậm khác biệt với màu nâu và trắng còn lại – tạo cho nó một dáng dấp và phong thái uy nghi mà chỉ CM mới có. Yếm đẹp thì phải đen đậm cùng màu với mào, càng dày càng đẹp, càng sâu xuống hai bên vai càng quý phái, càng khít càng quyễn rũ … Hai bên yếm cân đối thì nhìn con chim rất đẹp (hàng này hơi bị hiếm).

- Mỏ: mỏ chim cần mảnh, thường thì nó bo tròn trịa nhưng vớ được con nào mỏ có cạnh rõ rệt (mỏ ba lá) thì quý – thứ này lắm mồm, to mồm, dễ sung. Hai bên mép càng rộng giọng chim càng to vang, ra đấu càng uy lực.

- Mí, má: mí đỏ không những là đặc điểm để báo hiệu chim đã trưởng thành hãy chưa mà nó còn là điểm xuyến độc đáo, tô điểm cho nét mặt của con chim – như thể họa sĩ “điểm nhãn” để lấy cái “sắc thần” cho một bức họa chân dung vậy. Mí đẹp cần gọn, sắc phải thật tươi, thật sáng. Đặc biệt là hai mí phải đều nhau, thật cân đối – điểm xuyến mà lệch lạc thì còn ý nghĩa jì !?. Má chim là phần được khoanh bằng một vệt lông đen ở ngay trên xương hàm. Má chim phải cân đối, hơi phồng đều nhau, vệt ngăn cách càng mảnh càng tốt – mặt chim dữ, nhưng không được đứt quãng, lông má phải trắng mịn.

- Hầu: chim đẹp hay không, cái hầu nó góp phần quan trọng. Hầu chim không những tạo dáng mà nó còn báo hiệu nết chim bền, dữ, giọng chim khỏe, vang. Hầu chim là phần từ gốc mỏ dưới xuống cổ. Hầu to thì làm phần lông phồng căng lên, hầu nhỏ thì phần lông ấy chỉ phùng phùng lên thôi. Các bạn chú ý đặc điểm này để đánh giá về cái hầu cho chính xác. Đôi khi con chim nó có hầu to nhưng mà do phần lông chỗ đó bị bết lại, hoặc bị rụng đi thì nhìn thấy nhỏ hoặc ngược lại, hầu nhỏ nhưng do lông xù lên lại cứ tưởng là to … Để nhìn chính xác thì các bạn nhìn cái xương ở cổ, dưới xương hàm ấy, nó đưa ra làm cho phần hầu căng to ra là com chim có hầu to và ngược lại, còn chỉ nhìn lông lá mà xét thì dễ bị nhầm lắm. Chim có hầu to thì đẹp, thường là nết bền, chim dữ, giọng tốt. Ngược lại chim hầu nhỏ thì thường có giọng đôi, giọng nhỏ nhưng lại đanh, vang.

- Mình chim: mình em chim nhìn chung phải thon dài, nhìn như con thoi đan lưới cá thì mới đẹp. Bộ lông chim khỏe là phải bóng như tơ, mượt như nhung, ôm ép gọn vào thân hình.

- Vai: Vai phải nở nang nhìn con chim mới có lực, giúp cho bộ cánh nó linh họat. Vai nở thì nhạy cánh – chim siêng giang, búng. Vai nở mà hơi sếch lên nữa thì tuyệt vời, nó làm cho bộ cánh lúc nào cũng xệ xệ như đang cự nhau – chim đẹp, quý.

- Ngực: nở, ưỡn ra, có lằn giữa ngực mới tốt, nhìn con chim nó lực, đẹp. Ngực to thường phổi bự - giọng chim vang, khỏe, chim bền nước.

- Lưng: hơi gù thì đẹp – chim có dáng đứng chữ C (lưng tôm). Phần thắt lưng, là phần phía trên hai đùi chim, cần thon gọn (chim có eo) – phần này chỉ khi chim đứng giang cánh hoặc là khi … làm thịt nó thì mới thấy, hic!

- Cặp cánh: gọn, lông cánh không tưa, dài quá phao câu, ốp gọn như 2 cái vỏ trai hai bên hông chim thì nhìn mới thích. Cặp cánh đừng có xếp chéo nhau trên lưng – như vậy chim chưa có lửa, cánh là phải vai sách lên, đầu cánh xệ xuống nom mới khí thế.

- Chân: đùi, cẳng phải dài. Đùi cần to chứ cẳng đừng to quá – nhìn xấu. Ngón chân thì phải to, dài. Móng thì cần to, ngắn gọn và cong đều. Cẳng chim mà càng tròn, bóng thì chim càng non tơ và ngược lại.

- Bộ lông đỏ ở phần hậu môn: nhìn như củ tỏi là đẹp, cần nhìn thấy nó phân biệt rạch ròi với phần lông khác thì mới tốt.

- Đuôi: đuôi phải dài và phải xếp thật gọn (đuôi một cọng). Đuôi phải đủ và đều để khi giang cánh xòe đuôi nhìn mới đẹp mắt.

  

Chọn chim đã sành: 
Nếu có duyên, có cơ hội, có điều kiện mua hay đổi lấy một con CM đã sành sỏi về nuôi thì theo tôi là cũng tốt. Mặc dù mất đi cái cảm giác thích thú khi thấy em nó tiến bộ từng ngày, mất đi cảm giác chinh phục thành công một thử thách cam go, mất đi cái thú chăm bẵm cho em chim. Nhưng bù lại, mình được hưởng thụ ngay. Mình được sở hữu ngay một dáng, nết, giọng mà mình thích.

Khi chọn mua một con chim thì điều đầu tiên là bạn phải thích nó đã, rồi mới xét tiếp – nếu không thích, hoặc còn lăn tăn thì không cố mua. Tôi vẫn thường nói chuyện với AE đã mua thì mua cho đáng, không thì thôi chứ cố lôi về cả đống chim, tốn cả đống tiền rồi đến lúc lọc lựa ra cũng chỉ còn được có vài ba con thôi – chi bằng khi đi đâu đó mà thấy thích con nào đó, hãy hỏi giá rồi rút đúng = từng ấy tiền … cất đi, coi như đã mua. Rồi đếm xem khi nào “mua” đủ khoảng 10 con theo kiểu ấy rồi, thì mình sách hết tiền ra mua 2 con thực sự về chơi. Thử vậy xem có hiệu quả hơn không !

Trở lại việc chọn mua chim - vấn đề là chọn như thế nào!
Trước hết là về dáng: tôi xin đưa ra tất cả những tiêu chuẩn mà tôi cho là đạt để các bạn tham khảo. Nhìn vào con chim nó cân đối từ đỉnh mào đến chóp đuôi là đẹp.

Chi tiết thì cơ bản là:
- Mào: gốc mào to, khi mào dựng lên thì phải thẳng cạnh từ giữa mào xuống hết cổ - không gấp khấc ở cổ (nếu gấp khấc càng to thì gốc mào càng nhỏ - chim kém bền). Ở trên đầu con chim, phần lông nào dựng lên thì tính là mào. Từ giữa mào lên đỉnh mào phải gom gọn. Đỉnh mào nhọn, không loe hoe. Mào càng cao thì nhìn chim càng uy nghi, đĩnh đạc. Mào thẳng đứng gọi là mào đinh, chim bền bỉ, nhiều nước chơi hay, nhìn nó hào hoa phong nhã; Mào cong về phía trước là mào lân, chim dữ dằn, bản năng đàn áp, nhìn nó uy nghi oai dũng.

- Yếm: theo tôi thì chính cái yếm là nét chính tạo ra sự quyến rũ, thu hút của con CM. Nó cùng với cái mào đặt trùm lên đầu, quàng qua cổ, thả xuống 2 bên vai với màu sắc đen đậm khác biệt với màu nâu và trắng còn lại – tạo cho nó một dáng dấp và phong thái uy nghi mà chỉ CM mới có. Yếm đẹp thì phải đen đậm cùng màu với mào, càng dày càng đẹp, càng sâu xuống hai bên vai càng quý phái, càng khít càng quyễn rũ … Hai bên yếm cân đối thì nhìn con chim rất đẹp (hàng này hơi bị hiếm).

- Mỏ: mỏ chim cần mảnh, thường thì nó bo tròn trịa nhưng vớ được con nào mỏ có cạnh rõ rệt (mỏ ba lá) thì quý – thứ này lắm mồm, to mồm, dễ sung. Hai bên mép càng rộng giọng chim càng to vang, ra đấu càng uy lực.

- Mí, má: mí đỏ không những là đặc điểm để báo hiệu chim đã trưởng thành hãy chưa mà nó còn là điểm xuyến độc đáo, tô điểm cho nét mặt của con chim – như thể họa sĩ “điểm nhãn” để lấy cái “sắc thần” cho một bức họa chân dung vậy. Mí đẹp cần gọn, sắc phải thật tươi, thật sáng. Đặc biệt là hai mí phải đều nhau, thật cân đối – điểm xuyến mà lệch lạc thì còn ý nghĩa jì !?. Má chim là phần được khoanh bằng một vệt lông đen ở ngay trên xương hàm. Má chim phải cân đối, hơi phồng đều nhau, vệt ngăn cách càng mảnh càng tốt – mặt chim dữ, nhưng không được đứt quãng, lông má phải trắng mịn.

- Hầu: chim đẹp hay không, cái hầu nó góp phần quan trọng. Hầu chim không những tạo dáng mà nó còn báo hiệu nết chim bền, dữ, giọng chim khỏe, vang. Hầu chim là phần từ gốc mỏ dưới xuống cổ. Hầu to thì làm phần lông phồng căng lên, hầu nhỏ thì phần lông ấy chỉ phùng phùng lên thôi.

Các bạn chú ý đặc điểm này để đánh giá về cái hầu cho chính xác. Đôi khi con chim nó có hầu to nhưng mà do phần lông chỗ đó bị bết lại, hoặc bị rụng đi thì nhìn thấy nhỏ hoặc ngược lại, hầu nhỏ nhưng do lông xù lên lại cứ tưởng là to … 
Để nhìn chính xác thì các bạn nhìn cái xương ở cổ, dưới xương hàm ấy, nó đưa ra làm cho phần hầu căng to ra là com chim có hầu to và ngược lại, còn chỉ nhìn lông lá mà xét thì dễ bị nhầm lắm. Chim có hầu to thì đẹp, thường là nết bền, chim dữ, giọng tốt. Ngược lại chim hầu nhỏ thì thường có giọng đôi, giọng nhỏ nhưng lại đanh, vang.

- Mình chim: mình em chim nhìn chung phải thon dài, nhìn như con thoi đan lưới cá thì mới đẹp. Bộ lông chim khỏe là phải bóng như tơ, mượt như nhung, ôm ép gọn vào thân hình.

- Vai: Vai phải nở nang nhìn con chim mới có lực, giúp cho bộ cánh nó linh họat. Vai nở thì nhạy cánh – chim siêng giang, búng. Vai nở mà hơi sếch lên nữa thì tuyệt vời, nó làm cho bộ cánh lúc nào cũng xệ xệ như đang cự nhau – chim đẹp, quý.

- Ngực: nở, ưỡn ra, có lằn giữa ngực mới tốt, nhìn con chim nó lực, đẹp. Ngực to thường phổi bự - giọng chim vang, khỏe, chim bền nước.

- Lưng: hơi gù thì đẹp – chim có dáng đứng chữ C (lưng tôm). Phần thắt lưng, là phần phía trên hai đùi chim, cần thon gọn (chim có eo) – phần này chỉ khi chim đứng giang cánh hoặc là khi … làm thịt nó thì mới thấy, hic! 

- Cặp cánh: gọn, lông cánh không tưa, dài quá phao câu, ốp gọn như 2 cái vỏ trai hai bên hông chim thì nhìn mới thích. Cặp cánh đừng có xếp chéo nhau trên lưng – như vậy chim chưa có lửa, cánh là phải vai sách lên, đầu cánh xệ xuống nom mới khí thế.

- Chân: đùi, cẳng phải dài. Đùi cần to chứ cẳng đừng to quá – nhìn xấu. Ngón chân thì phải to, dài. Móng thì cần to, ngắn gọn và cong đều. Cẳng chim mà càng tròn, bóng thì chim càng non tơ và ngược lại. 

- Bộ lông đỏ ở phần hậu môn: nhìn như củ tỏi là đẹp, cần nhìn thấy nó phân biệt rạch ròi với phần lông khác thì mới tốt. 

- Đuôi: đuôi phải dài và phải xếp thật gọn (đuôi một cọng). Đuôi phải đủ và đều để khi giang cánh xòe đuôi nhìn mới đẹp mắt.

Tiếp theo là về nết – lối chơi của con chim:
Cái này thì mỗi người thích mỗi kiểu, có người thích chim lăng xăng, năng động; có người thích chim trầm tĩnh điềm đạm. Về nết thì tôi xin nói chung chung thôi:

- Nết bền: Chim chơi bền bỉ ngày này qua tháng nọ. Cảm giác như nó không biết mệt là gì, cứ đều đều chơi như thế.

- Nết siêng: là nó chơi suốt ngày, mau mồm miệng, lúc nào cũng chơi được từ sáng tới tối, hế móc ra là chơi.

- Nết dữ: là chim có bản tính cô hồn chuyên muốn chèn ép bắt nạt kẻ khác, khi đấu thì cố to mồm hơn, khi đá thì cố khỏe hơn, chim dữ thường hay chẻ nẹt để trấn át chim khác. 

- Nết đằm: đằm chứ không phải hiền nhá – nết này hiểm. Con chim nó vẫn chơi đều đều nhưng mà không lăng xăng, nó biết làm thế nào để chim kia phải sợ nó – nhìn nó có cái thần rất khác biệt với đám kia.

- Kết hợp: có nhiều nết trong một con chim.

- Lối chơi của chim CM: Về cơ bản thì có:

+ Giang cánh xòe đuôi: lối này làm mát lòng “điểu sĩ”! Chim đứng cầu dang rộng 2 cánh xòe đuôi, đôi khi kết hợp sổ, chẻ.
+ Chớp: 2 cánh máy liên tục trong khi xáp đấu.
+ Rũ: chim xếp mào lại, đầu lượn như lươn, lưỡi lè như rắn, mình uốn như vũ nữ Ha-oai, cánh + đuôi vỗ nhẹ nhịp nhàng như đàn cò bay chậm. Nhìn có vẻ đẹp vậy nhưng nó làm thế là để … chọc tức đối thủ là chính, với lại là để tán gái đó, thông qua tán gái để chọc tức đối thủ. 
+ Bu, chụp: Chim đấu cứ hay nhảy bổ về phía đối thủ, chụp nan lồng, thò đầu ra rướn về phía giặc đòi cấu xé …
+ Nhứ: Con chim khi đấu nó vừa chớp cánh vừa giật giật hướng về phía đối thủ của nó – cái lối này là dễ “tiễn đưa” đối thủ nhất, nhiều con chẻ nẹt tóac tóac chứ không nguy hiểm, hiệu quả như cái lối quái đản này.
+ Chao: Chim chao bên này, bên kia cầu như kiểu vừa bỏ chạy vừa rủ rê. Lối này thường có ở chim mồi sành hay đi bẫy.
+ Kết hợp: chim có nhiều lối chơi như ở trên.

Về giọng chim CM thì cứ xoay quanh mấy âm thanh witch witch whèo whèo thôi.
Cơ bản có:
- Rao: chim hót giọng bình thường, hót đều đều để thỏa cái bản năng trời phú cho nó. Rao là khi nó đứng một mình, tâm trạng phấn chấn, nó đứng thẳng vươn cổ ra hót. Chim rao càng nhiều thì là càng siêng. Giọng rao hay là phải to, khỏe, có độ vang, đều đặn và chuyển đổi âm điệu luyến láy. Chứ cứ rao như rao kẹo kéo thì nghe một chặp là oải người rồi.

- Whitch: là tiếng chim kêu – nó whitch để gọi bầy, chỉ có 2 hoặc 3 âm tiết. chim whitch nhiều thì không tốt, nhưng khi treo trong rừng nghe tiếng whitch nó vang vang cũng cảm giác run người.

- Sổ: là giọng hót đấu, là giọng rao nhưng gắt gỏng, ngắn nhưng đanh hơn giọng rao. Giọng sổ phải to, gắt, đổi đảo liên tục thì mới tốt – nghe mới ép-phê. Khi con chim sung nó đang rao mà có con khác “chõ mõm” vào là nó chuyển qua giọng sổ – ôi thôi rồi … nghe mà sướng tái tê …

- Chẻ: em chim nó sung tột độ thì nó ré lên, chẻ là tiếng sổ quíu của nó – khi nó muốn tuôn ra một tràng âm thật dài trong thời gian thật ngắn thì nó chẻ. Tiếng chẻ uy lực thì phải gắt, dài, âm phải thanh và vang. Có nhiều con chim khi nó ra giọng chẻ là lũ chim kia giật mình nhốn nháo, có ku trốn tuốt xuống đáy lồng nhòm lên ngơ ngác cứ như né bom …

- Rọt: Cũng là tiếng kêu lúc chim xung, phấn khích, rọt là chuỗi âm có biên độ ngắn, nhanh nhưng dài phát ra từ họng của con chim, khi rọt thì con chim nó ko há mỏ mà chỉ rung rung 2 mỏ cho âm bật ra thôi. Tiếng rọt như là một hình thức đề-ba, khởi động cho một cuộc chửi nhau tơi tả. 

- Nẹt: là tiếng whet mạnh, đanh, đay nghiến, có khi chỉ có một âm, có khi 4-5 âm. Nó nẹt là để quát đối thủ trấn át theo kiểu to mồm hàm hồ. Kiểu như mình quát trâu bò khi chúng sực lúa vậy.

Về chọn chim sành thì cơ bản là như vậy, hy vọng đã góp thêm thông tin cho các bạn khi chọn mua chim./.

Chọn chim bổi già rừng:
Nếu mới bắt đầu chơi CM thì theo tôi là không nên chơi chim bổi jà rừng, vì dễ nản lắm. Lúc mới bắt về còn mướt mát thế mà sau một thời gian ngắn thôi là nhìn em chim nó xác sơ, đầu mào, đuôi cánh toe toét hết. Nhác thấy bóng người là nhẩy thúc tưng bừng. Tuy nhiên nếu bạn thích chọn nuôi bổi jà rừng thì có một số đặc điểm để có thể nâng cao xác xuất chọn được một con chim hay.

Việc chọn được một con ưng ý trong lồng bổi đã khó rồi, việc bắt ra cho đúng là nó là điều khó gấp chục lần – khi mà lồng bổi có cả trăm con, đưa vợt vào là chúng bay tán loạn lên, chủ quầy bắt ra đâu có jì đảm bảo đó đúng là con chim bạn chọn. Vì vậy, khi chọn được chim rồi, bạn phải để ý một đặc điểm nhận dạng đặc biệt nào đó để yêu cầu chủ quầy bắt ra cho đúng con chim bạn chọn (một vệt phân trắng dính trên cánh hoặc là một cọng lông tơ vướng ở ngón chân chẳng hạn).

Khi chọn chim thì cần ngồi im mà nhìn, hạn chế cử động. Đi lựa chim trong lồng bổi mà xông xáo quanh lồng thì có mà cả ngày chẳng lựa được con nào. Bạn nên đi chọn vào lúc khoảng 9h30 – 10h sáng hoặc 2h30-3h chiều là tiện nhất, vì lúc này đa phần chim đã no rồi, nó ít bay nhảy nếu không bị động lồng, với lại giờ đó mà có con nào còn mon men đi tìm ăn thì nên bỏ qua đi, con đó yếu quá không tranh lại mấy con khác ngay trong lồng bổi thì còn để ý làm jì!? Hơn nữa đi chọn vào giờ đó thì nắng ấm làm bộ lông của nó ôm vào người hơn dễ chọn dáng hơn.

Chọn bổi già thì bạn cần phải nhìn tướng con chim, thấy nó cân đối, đẹp là được. Mình chim thon, dài, được quả lưng hơi gù thì đẹp. Chim bổi trong lồng tập thể thì không lộ nhiều thông tin cho mình chọn đâu. Chỉ cần xem mào có dài, dầy không. Bộ yếm càng đậm càng tốt.

Chọn chim có mặt to nhưng không bị xù lông, mình dài, đuôi, cánh dài là đẹp. Đầu mào, đuôi phải còn nguyên, không toét ra là chim khôn, hoảng bay thúc lồng nhưng biết giữ cho không bị tổn thương (Lồng bổi thì thường được bọc = lưới ruồi nên chim ít bị toác đầu nhưng nếu chim đần thì bộ đuôi vẫn bị xơ).
Chân nhỏ, cao, ngón chân to, dài, móng phải còn nguyên (chắc rồi, chứ mà bàn chân 4 ngón cưa 2 còn 2 thì nói chi nữa …!??), móng to, ngắn và cong đều là đẹp. Chọn chim mỏ mảnh, hai mép rộng, xương hàm bạnh ra là tốt.
Chọn hai mí đều nhau, gọn. Khi nhắm được một con rồi thì bạn nên so sánh nó với mấy đứa chung quanh, thấy nó có phần nhỉnh hơn thì yên tâm bắt nó ra được rồi.

Việc chọn chim bổi jà thì ngoài việc chọn dáng tướng, một số chi tiết cơ bản như trên, bạn còn phải tìm xem nó có những điểm nào làm cho bạn … không thích. Điều này tôi học được của các bạn trên diễn đàn. Theo tôi thì nếu tìm ra được khoảng 3 điểm cố định làm cho mình không thích nó thì nên bỏ qua nó, chọn con khác …

Chọn chim là một khâu rất quan trọng trong “sự nghiệp nghiện chim” của bạn. Ngay từ đầu, bạn khó tính bao nhiêu, thì về sau này bạn sẽ được hài lòng bấy nhiêu. Chính vì vậy, không nên quá dễ dãi nếu bạn có nhiều sự lựa chọn.

Chọn chim non, chim má trắng:
Nếu bắt đầu chơi chào mào thì theo tôi là nên chọn chơi loại này. Thời gian đầu mới bắt về thì lũ này rất nhát, nhưng chúng cũng rất nhanh dạn dĩ và cũng dễ chăm sóc.
Chọn chim má trắng thì cơ bản là như chọn bổi jà, nhưng bạn lưu ý là ưu tiên chọn những con mào dài (Bạn phải để ý mấy cọng lông mào luơ huơ để xác định độ dài của nó) và đặc biệt là dài đòn, mập ốm to nhỏ không quan trọng, quan trọng là dài đòn.
Vì khi ở rừng thì có thể nó ăn uống thiếu chất nên không to, nhưng những con có bản cốt tốt thường là những con chân cao + dài đòn. Đem về nuôi trong lồng cho ăn uống đầy đủ thì nó sẽ bung hết bản cốt tiềm ẩn ra, lúc đó mới thấy lợi hại.

Phân biệt trống mái:
Ay za, cái này AE bàn luận hiều rồi – đây là chủ đề khá phức tạp. Đôi khi tôi còn bị nhầm lẫn, hic. Thôi thì tôi cũng cứ mạo muội đưa ra mấy điểm so sánh rồi các bạn bàn thêm.
Khi nhìn quen thì chỉ cần nhìn thôi là có cảm giác nó là chim mái - vụ này mấy ông chủ quầy rành lắm. Nhưng nhìn quen rồi thì nói làm jì, quan trọng là đặc điểm kìa.

Chim mái thường thì nó nhỏ hơn trống (to chỉ = khoảng 2/3 đến 3/4 chim trống thôi). Chim mái thường có đầu nhỏ, mào thấp, cui chứ không nhọn đỉnh. Bàn chân chim mái thường nhỏ nhắn, móng nó nhìn mảnh mai. Lông chim mái thường mềm và mịn hơn chim trống. Sắc mặt chim mái thường thì nhìn nó hay ngơ ngơ ngác ngác.
Trong bầy mà có con nào lúc đứng một chỗ mà hay nhìn ngang nhìn dọc thì rất nhiều khả năng đó là phái yếu. Cảm giác chung khi nhìn vào một con chim mái là: nhỏ con, gọn gẽ, ít nhảy nhót nhưng hay nhìn dáo giác, đặc biệt là nhìn nó hiền hiền tội tội.
Về chim mái thì tôi cảm được nhiêu đó thôi, tả thêm một chặp nữa nó ra .. chim trống mất.

Trên đây là phần chọn chim. Các bạn có kinh nghiệm thì trao đổi thêm AE ta học hỏi lẫn nhau. Vui là chính./.
 Sưu tầm - Chúc các bạn thành công với thú vui tao nhã.

                                                       ngohoangtuan1968@gmail.com.vn (ĐT:01642397745)

Thú vui chim cảnh của người Sài Gòn và Hà Nội

Chim và người Sài Gòn

Quang cảnh chuẩn bị một buổi thi chim tại Công viên Tao Đàn

Không muốn mang tiếng quê mùa, tôi quyết tâm khám phá cà phê chim và cũng bị thu hút bởi thú chơi chim cảnh của người Sài Gòn. Nói ngắn gọn thì “Vui là chính!”.

Chẳng ở đâu xa, cà phê chim mà anh bạn úp mở chính là một góc trong Công viên Tao Đàn. Nơi đây lúc nào cũng đông người đến vui chơi, sinh hoạt, tập thể dục, nhưng sáng cuối tuần thì đông hơn nhiều.

Tắm nắng cho chim, phải là nắng sớm ở nơi mát mẻ

Khách dễ dàng nhận ra quán cà phê chim khi vừa gửi xe vào bãi, bởi từ xa đã thấy lồng chim xếp hàng treo lủng lẳng trên giàn, ngoài bãi cỏ. Trên những chiếc bàn khách ngồi uống cà phê, nhiều chiếc lồng chim chễm chệ xí chỗ. Dù tôi là kẻ ngoại đạo, không quen biết ai, nhưng thấy dáng vẻ ngó nghiêng của tôi, các bậc đàn anh liền vui vẻ bắt chuyện.

Cà phê chim - nét riêng ở Công viên Tao Đàn

Chăm chú xem chim thi đấu để học hỏi

Từ lâu, Công viên Tao Đàn (cổng trên đường Cách Mạng Tháng Tám) đã là điểm hẹn của những người mê chim vào những sáng cuối tuần, mà phần đông trong số họ là thành viên của Câu lạc bộ Nghệ nhân Tao Đàn. Họ đến đây vừa để uống cà phê, vừa “tác nghiệp”.

Những cái tên như Nghĩa, Hùng, Lộc, Tuấn, Thùy… thuộc hàng thâm niên gắn bó với nơi này mà có lẽ trong giới ai cũng biết. Dưới vòm cây xanh và ánh nắng ban mai, chim lồng và cả chim trời thi nhau nhảy nhót, cất tiếng hót lảnh lót, hợp thành một bản âm hưởng thật sinh động.

Thôi thì đủ loài chim, nào họa mi, chích chòe, nào hoàng yến, sơn ca, nào khoen xanh, khoen vàng… Các chủ nhân vừa ngắm chim vừa luận bàn, còn khách dạo công viên thấy vui, thấy lạ cũng bị níu chân lại.

Vừa tỉ mẩn vặt chân túi cào cào chuẩn bị bữa ăn cho chim, thấy tôi ngạc nhiên, anh Hoàng giải thích, phải làm vậy để chim ăn không bị trầy xước cổ. Nhà anh ở cư xá Vĩnh Hội (quận 4), nhưng sáng nào cũng sang đây để lấy mối cào cào để có thức ăn tươi cho chim.

Tuổi già ung dung cùng thú chơi chim đúng nghĩa “vui là chính”

Anh cười, nói: “Ở đây nhiều người như vậy lắm, chứ không riêng gì tôi đâu. Người đi làm công sở thì đến sớm, về sớm để còn đi làm. Đã như một thói quen, không đi là thấy thiếu thiếu, không chịu được. Ngày mưa anh em cũng ra đây ngồi với nhau, nhưng không xách theo lồng chim”.

Một nghệ nhân chim cảnh lâu năm đúc kết: “Nuôi một con chim cảnh đạt đến trình độ hót hay, múa đẹp, đá điêu luyện là cả một nghệ thuật, giống như nuôi đứa bé từ khi mới chập chững biết đi đến lúc trưởng thành. Ngoài đam mê còn phải có kinh nghiệm, phải chịu vất vả, khó nhọc với nghề chơi chứ không nhàn nhã như nhiều người vẫn nghĩ”.

Chơi chim cũng có “truyền thống”. Gia đình anh Tâm có năm anh em, người nào cũng mê chơi chim từ nhỏ. Trong đó, anh Tâm là người có “số má” trong nghề nhất, từng đoạt nhiều giải thưởng cao trong các hội thi chim.

Không chỉ chơi chim, anh còn kiêm nghề mối lái, mua bán chim cũng rất hanh thông. Anh thường xuyên có mặt ở Tao Đàn, bởi đó là địa điểm anh thường giao dịch. Ai mới chơi hoặc cần loại chim nào, giá tầm bao nhiêu, anh đều đáp ứng.

Tìm vàng giữa chốn chợ đông

Ban giám khảo đang “cầm cân nảy mực” để chọn ra những chú chim hay nhất

Niềm vui của người mê thú nuôi chim là những giây phút được tận hưởng thành quả của mình sau bao ngày vất vả nuôi nấng, chăm sóc, huấn luyện. Đó là được nghe tiếng chim hót, xem những điệu múa, chứng kiến những trận đá oai hùng của chim.

Với người ngoại đạo thì chim nào cũng là chim, nhưng dân trong nghề chia chim thành ba loại chính là chim cảnh, chim hót và chim đá. Theo ông Võ Tấn Nghĩa - một người chơi chim kỳ cựu với thâm niên ba mươi lăm năm thì loại chim nào cũng phải đảm bảo bốn tiêu chí cơ bản “thanh - sắc - hình - bộ” mới tạm coi là “chơi được”. Thanh nghĩa là tiếng hót phải hay, sắc là màu lông phải đẹp, hình là cơ thể, vóc dáng phải đối xứng, săn chắc và bộ là tổng thể tướng bộ chim phải toát lên thần thái riêng.

Chim cảnh được ví như những “người mẫu” vì chúng được “ghi điểm” bằng vẻ bề ngoài: dáng phải chuẩn, bộ lông mượt mà, màu sắc hài hòa, đặc sắc. Ứng viên sáng giá của loại chim này thường là các loài chích chòe, hoàng yến, yến phụng, thanh tước, hỏa tiễn…

Đã “dợt” xong, lồng chim phải được bảo vệ kỹ trước khi lên xe mang về

Chim hót (gáy) phải có tiếng hót đạt chuẩn về độ trong, vang, lảnh lót. Chim hót còn được chia làm hai loại là chim học nói tiếng người như vẹt, sáo, nhồng, cưỡng… và chim có giọng hót hay như họa mi, sơn ca, khướu, thanh lam, hồng hoàng…

Những nghệ nhân có kinh nghiệm nuôi chim hót cho rằng để có chim hót hay thì phải tập cho chim hót thường xuyên, lâu ngày chim hình thành phản xạ có điều kiện mới có thể đi biểu diễn, thi đấu. Chim thiếu kinh nghiệm đến chỗ lạ, đông người là hoảng sợ, không thể hiện, phô diễn được sở trường. Ở TP.HCM, loại chim hót hay được người chơi ưa chuộng hơn cả.

Trong nhóm chim đá có chích chòe lửa, chích chòe than và chìa vôi được liệt vào loại võ sĩ. Chúng được chăm sóc, tập luyện một cách công phu để đã vào trận là quyết đấu đến cùng. Đối với chim đá thì cách ra đòn, thế đá, kỹ xảo bẻ chân đối thủ là rất quan trọng. Loại này chỉ thích hợp với người chơi có tính cách mạnh, thích phân tranh thắng bại, lại dễ sinh nạn cá cược nên nhiều người chơi thuần túy để vui không mặn mà.

Tùy sở thích mà mỗi người chơi lựa chọn loại chim nào để thuần dưỡng, đào tạo thành “ca sĩ”, “người mẫu” hay huấn luyện thành “võ sĩ”. Trên thị trường thì bao giờ cũng vậy, có cung ắt có cầu.

Ông Nghĩa cho biết: “Đã sa vào thú chơi này, người nào cũng phải trang bị mấy lồng chim. Có người nuôi mấy chục con là chuyện thường. Người này có thể nhượng lại chim cho người khác khi mua được con mới ưng ý hơn”.

Với người mới nhập môn thú chơi này, đi dạo một vòng chợ chim Lê Hồng Phong (quận 10), hoặc đến Hội Sinh vật cảnh của các quận 12, Tân Bình, Tân Phú hay Câu lạc bộ Nghệ nhân Tao Đàn là có thể kiếm được ngay vài chú chim hợp ý còn non với giá mềm. Những người đã có “số má” phải có những nguồn cung đặc biệt, tùy vào quan hệ quen biết, mối lái riêng.

Anh Bảo, người có trên chục năm trong nghề phân tích: “Tiền nào của đó cả thôi! Chim đẹp, giỏi thì có giá cao và số tiền bỏ ra để tậu được cũng vô chừng. Người bán có kinh nghiệm thường nhìn mặt người mua xem khách hàng mê chim đến cỡ nào để định giá. Giá những con vừa mới đăng quang hay thắng trận sau những cuộc thi thường tăng vùn vụt”.
Hiện nay, một con chim chích chòe đá hay có giá vài triệu đồng là thường, một con họa mi hót hay, múa đẹp có thể được mua với giá rẻ là năm đến mười triệu đồng. Chỉ có chim bổi (chim hoang dã mới bắt được) là có mức giá khá ổn định, chỉ từ vài chục ngàn đến vài trăm ngàn đồng. Còn chim thuộc (đã qua thuần dưỡng và huấn luyện) thì giá cả có sự dao động nhiều.

Hành trình công phu đến các cuộc thi

Chú chích chòe lửa này đang múa hát thi cùng chúng bạn xung quanh

Anh Đại - người gốc miền Trung, từng săn bắt chim rừng bán cho người chơi ở các thành phố - tỏ ra rất rành rẽ về tướng đẹp hay xấu của loài chim. Người chơi phải tinh mắt nhìn ra ẩn tướng thì mới thành công trong việc huấn luyện chim.

Theo anh, chim hót như chích chòe lửa phải chú ý đến chiếc mỏ ba lá, mũi thông, cổ thắt, đuôi dài, dáng đẹp… Chim đá như họa mi cần hội đủ các yếu tố đầu xà, mắt phụng, lưng quy, chân mạnh nhưng không thô, mỏ phải dày, lớn.

Cà phê chim vào sáng cuối tuần

Chim rừng là thế, nhưng khi được thuần dưỡng, mỗi con sẽ có “miếng” riêng nhờ vào người chủ tập luyện. Cũng cần phải kể đến chế độ dinh dưỡng, cách chăm sóc, phòng bệnh, tắm nắng, chống lạnh cho chim.

Thức ăn cho chim cũng phải là loại tự nhiên, tươi ngon nhất như cào cào, sâu tươi. Bao nhiêu việc tỉ mỉ nên mỗi ngày, người chơi mất vài giờ để chăm sóc chim là chuyện thường. Nghề chơi chim lắm công phu là thế!

Chim họa mi

Khi chim đã ra dáng, để chuẩn bị tham gia thi thố, chủ nhân phải mang chim đi chào sân để “sổ” chim. Anh Thúc ở đường Lê Văn Sỹ (quận 3) hằng ngày bận đi làm nên sáng sớm cuối tuần mới mang được chim đến điểm hẹn để tập hót.

Anh cho biết phải cho nó đến tập thì hót mới đúng giọng với những con chim cùng loài và còn hót được theo giọng những loài chim khác. Cứ phải miệt mài đến điểm hẹn như vậy cho đến khi chim hoàn thiện dần thanh, sắc và tăng độ dạn dĩ thì mới hy vọng chim sẽ phô được hết các ngón nghề tuyệt kỹ.

Chim hồng yến, hoàng yến

“Tính nết chim cũng giống như người. Có con dễ dạy, có con khó dạy. Gặp con khó dạy thì người chơi phải kiên trì, vì thế khi đạt được kết quả thì có gì sướng bằng” - anh Thúc hào hứng giải thích.

Đã có giai thoại về những nghệ nhân “mát tay”, hoặc “tài không đợi tuổi”, tức là vào nghề chưa lâu mà đã rinh được nhiều giải thưởng ở nhiều cuộc thi. Cũng chẳng thiếu người chơi đã lâu năm mà cứ xách lồng đi thi lại xách lồng về với con chim yêu quý chẳng chút danh tiếng, đành tự an ủi: “Ồ, nhằm nhò gì, vui là chính!”.„
Chào mào và người Hà Nội

Hội trưởng hội chim Chào mào Hà Nội, Nguyễn Quốc Toản đã bất bí như thế  khi nói về thú chơi mới của giới "mộ" chim chọi Hà Thành.

Không phải đầu tư nhiều tiền như chơi Họa mi, nhưng tiếng hót cùng tinh thần “thượng võ” mỗi khi lên sàn của những chú Chào mào cũng không hề thua kém. Chào mào đang được nhiều tay chơi trong giới chọi chim Hà Thành săn tìm.

Chào mào đang được giới săn chim chọi Hà Thành lựa chọn

Theo lời kể của Nguyễn Văn Sơn một tay săn chim chào mào có tiếng tại Hà Đông, chào mào được "chuộng" trở lại cách đây khoảng 3 năm. Có một thời gian nó gần như bị bỏ quên và không được người chơi quan tâm. 

Việc chọn lựa chim chào mào cũng không hề đơn giản. Theo lời kể của Sơn để chọn được chú chim chào mào có đủ phẩm chất để tham gia chọi trong các cuộc thi không dễ. Tổng hòa khả năng mỗi chú Chào mào thì 30% là phẩm chất, 40% là khả năng huấn luyện của mỗi chủ chim, 30% còn lại phụ thuộc vào thức ăn cho chào mào ăn.

Cũng theo như Sơn, chào mào thì hầu như vùng trên đất nước ta cũng có nhưng khả năng của mỗi loại chim chào mào mỗi vùng lại khác nhau. Như chào mào sống tại miền Trung nước ta có giọng hót khỏe, và gần như hót mau mỏ trong cả buổi thi đấu. 

Trong khi đó những chú chào mào vùng đồng bằng Bắc bộ thì trước mỗi trận đầu thường có những động tác xòe cánh, xù lông dọa đối thủ. Nhưng nếu đối thủ hót đều mỏ, tiếng hót vang kêu to thì thường sớm bỏ cuộc.

Hai chú chim chào mào đua giọng trong một cuộc thi

 Chào mào đang dần trở nên thú chơi phổ biến, thông dụng, vừa tao nhã tại Hà Nội. Vì vậy những người yêu thích loài chim này đã thành lập những hội, chi hội chơi chim chào mào. Riêng ở Hà Nội đã có mấy hội hầu hết các quận huyện đều thành lập hội để sinh hoạt chia sẻ sở thích với nhau. 

Chia sẻ với  anh Nguyễn Quốc Toản - hội trưởng hội chim chào mào Hà Nội (Hoàn Kiếm – Hà Nội) cho biết thành viên trong hội cũng mỗi người hoàn cảnh, nghề nghiệp. Cùng chung sở thích nuôi và yêu thích loài chim này tập hợp lại thành hội. 

Cũng như lời anh Toản trong hội có người sở hữu những chú Chào mào giá chỉ vài trăm nghìn đồng, nhưng cũng có người sở hữu chú chào mào giá đến vài nghìn đô.

Việc chăm chim Chào mào cũng không quá khắt khe như Họa mi, Sáo, Vẹt… Chào mào tỏ ra dễ tính với chủ nhân, chỉ cần đảm bảo đủ nước uống, nước tắm. Người chăm sóc cũng tiện hơn, vì vậy thú chơi loài chim này ngày một phổ biến.

Theo tìm hiểu thì không chỉ ở Hà Nội, hầu hết các tỉnh miền Bắc đều có các hội chơi chim chào mào. Mỗi năm các hội chim chào mào tại các tỉnh đều tổ chức các cuộc thi và mời các hội chim Chào mào tại các nơi về tham gia đấu chọi. 

Thể lệ cuộc thi đều giống nhau, khi thi đấu nếu chào mào nào hót mỏ không đều, rỉa lông, ăn thức ăn… được cho là thái độ thi đấu không tốt sẽ bị loại. Ngược lại nếu lồng nào chào mào hót đều mỏ, xòe cánh, dựng lông dọa nạt đối thủ, hót âm lớn trên tiếng đối thủ sẽ lọt vào vòng trong.