Chào các bạn,
Thời gian khoảng 2 năm trở lại đây, dòng chim Trung Mang được biết đến khá nhiều và có lúc trở thành tiêu điểm trong giới chơi chim chào mào cả nước. Rất nhiều chủ đề tranh luận, phân biệt và cách nhận biết về dòng chim này đã được đưa ra. Tuy nhiên, đứng về khía cạnh nào đó, nhiều AE đam mê dòng chim này vẫn chưa có cơ hội sở hữu hay tận tai nghe giọng chim vùng này, chủ yếu là qua các clip được tải trên mạng. Thông thường do các thiết bị ghi âm đôi lúc chưa phản ánh hết độ trung thực, cho nên để nhận xét 1 cách khách quan và chính xác, cần có nhiều thời gian để kiểm nghiệm đặc biệt là độ THẨM ÂM.


Duyên tình cờ mình được sở hữu dòng chim này là được @beckham218 tặng 1 con bổi (6 tháng) và sau này gởi chăm thêm 1 con (4 tháng) trước khi lên đường làm nghĩa vụ bảo vệ Tổ quốc; năm 2008.

Sau gần 3 năm tìm hiểu về giọng, dáng chim vùng này, mình rút ra được 1 ít kinh nghiệm để nhận và phân biệt. Hy vọng những kinh nghiệm nhỏ này có thể giúp các bạn nhận biết 1 cách cơ bản về dòng chim này.


* Về dáng :
Chim chào mào vùng Trung mang nói riêng và các vùng khác ở khu vực Quảng Nam - Đà Nẵng nói chung đa phần mẫu chim đẹp không nhiều như phía Bắc đèo Hải Vân trở ra. Nhiều chú có bộ rất đẹp nhưng lại khuyết phần yếm, hoặc đuôi hơi ngắn và đặc biệt là xác chim nhỏ, do đó chim Trung Mang cũng không nằm ngoại lệ.

Nhiều con có bộ đầu khá đẹp, mào lân hoặc hơi lân, hầu to, má trắng sốp, nhưng bộ yếm lại không đậm, sâu (yếm treo) hoặc khoảng giữa 2 yếm thay vì màu trắng thì lại có màu hơi xám (như chim bịo dơ do ít tắm) AE gọi Yếm Lam. Thông thường theo quan sát, những con có bộ hầu to, đầu to yếm không đẹp bằng những con có mào lân vì loại này hay đi kèm với yếm đậm và sâu. Một lý do nhìn dáng chim này không được cân xứng chính là phần đuôi, nếu so về tỷ lệ, nếu phần đuôi dài thêm >=1cm thì dáng chim khá chuẩn.

Chim Trung Mang yếm nối - mào đinh

Những con yếm treo thường đi kèm mào đinh, rất hiếm có chú chim vừa mào đinh, vừa yếm đậm (hình trên) và thường những con này xác tương đối, nhưng đoản chim. Về loại yếm đậm thường rơi vào những con có mào lân, lân nhiều thì yếm đậm nhiều.

Khi xem tướng chim, thường mình nhìn mặt, mặt chim Trung Mang khá dữ (chim bổi). Phía trước điểm giao giữa phần mỏ và đầu, mình nhìn có cảm giác gấp khúc chứ không bằng. Mắt nhìn lộ, không biết vì đặc điểm này khiến dòng chim này rất khó thuần, chim khá nhát. Nhiều con 2 mùa nếu không thường xuyên mang đi dợt hoặc tiếp xúc nơi đông người, chim nhảy khủng, chim tơ cũng không ngoại lệ.

Về giọng : Chim Trung Mang được thiên phú cho 1 chất giọng rất khó nhầm lẫn với các vùng khác. Nhưng theo mình hay và đạt nhất những con hót giọng Thổ hoặc Thổ pha, giọng này đi vừa nhanh, gắt và trong giọng có UY. Những con đi giọng Kim không thể toác hết được độ hay và nét độc đáo về giọng của chim Vùng này.

Các âm cơ bản AE chơi dòng này hay quan tâm là : WOW và TRIU. Nhưng điều đặc biệt mình cũng cảnh báo là những tiếng này hiện đã kèm được. Do đó, để nhận xét có phải chim đúng vùng hay không điều quan tâm là giọng, chứ không phải 2 âm trên, nhất là đối với chim BỔI hoặc chim thuần từ BỔI lên.

Về giọng theo mình quan sát cũng như mang chim nhà đi thực tế tại Vùng này (xã 3 và 4), đoạn Thuỷ điện Sông vàng cũng thuộc Trung Mang nhưng chim ở đó phân bố xen kẻ, không như giọng ở khu đường Bê tông, đồi chè, xã 4. Từ những chuyến đi thực tế và cho chim nhà đấu giọng với chim trời mình nhận thấy chim Trung Mang có tầm 3 giọng được xem là cơ bản, còn lại tuỳ thuộc vào gen từng con mà độ dài và sâu của giọng hay hơn.

Cụ thể :
Trung mang
 

- 00:04 là tiếng TRIU
- Từ 00:07 trở đi là 1 trong 3 giọng cơ bản chim vùng này khi ra giọng. Bắt đầu là Pít hoặc Truýt. Giọng thứ 1
- ở giây 00:29 con chim khi ra giọng này bị mất lực nên mất những âm sau tầm 3 âm (đặc điểm của chim Quảng là đi âm dính nên độ chính xác để đếm giọng ở mức tương đối).
Giong Trung Mang
 

Những giây đầu tiên của Clip này là tiếng WOW và Tít wow (truýt wow)
Giong luc sang som - YouTube

Trong Clip này, ở giây 00:25 chim đi giọng tương tự như Clip đầu. Nhưng âm cuối thì đi xuống. Giọng này đặc biệt ở điểm, đang "bắn" ở đỉnh cao, có thể chuyển qua âm thấp. Giọng này chim tơ nhà chưa học được; chỉ duy con tơ gốc vùng Trung Mang, theo mình độ khó là chuyển từ cao sang thấp 1 cách đột ngột.

Chính là giọng cơ bản thứ 2 của dòng chim này.

Giọng cơ bản thứ 3
http://www.zshare.net/file-404.html
http://www.zshare.net/file-404.html

Giây 00:05 trở đi

Giọng này chim ra giọng, nhưng theo mình nó nằm ở khoảng chim vừa đi gió, vừa hót. Thường giọng này kèm chim đấu, đấu giọng giữa Trung Mang với nhau.

Giọng ché chuẩn : Chim Trung Mang thông thường không ché như các dòng chim khác mà thường là "chít". Tùy năng lực từng con mà chít dài hay ngắn, đồng thời giọng chít đúng sẽ có hậu là wow hoặc triu...quá lực. Những chú chim lỡ hoặc tơ vùng này lên, những giọng cơ bản khả năng có do thừa hưởng từ chim cha mẹ, nhưng nếu không có chim Thầy kèm thì sẽ ché giọng khác, vẫn có thể có âm hậu : Triu hoặc wow.

Vấn đề giọng ché này mình đã chứng kiến con nhà và con trời ché tại xã 4
Tơ trung mang 16 tháng 

Do giọng ché con thầy file mình đã xóa, nên lấy tạm giọng ché con tơ mình. Giọng ché này con tơ chỉ ở gần đúng, nhưng đều có âm hậu là wow hoặc triu

Ngoài ra, bên cạnh những giọng cơ bản trên, chim Trung Mang còn hót những giọng ngắn



Giây 00:09, giọng này thường đi kèm 1 giọng dài (giọng cơ bản 1), theo kinh nghiệm mình giọng này chim dùng để bắt nhịp, thường chim căng đi giọng này 1-2 nhịp và bắn ra giọng dài. Nếu chim yếu hơn thì đi nhịp lâu hơn, và khả năng đi không tròn ở giọng sau.

Giọng cơ bản thứ 3, nhưng em này không phải chim tơ Trung Mang, mà là Tơ Bắc đèo Hải Vân (trong File này có giọng Triu giây 00:04)



Và các giọng đơn khác....




P/S : Do chưa tìm được trang Up file MP3 trực tiếp, nên các bạn down về nghe tạm.

* Thuần và nết đấu : Bản thân mình và cũng qua 1 số AE chơi chim Trung Mang có thâm niên, phải thừa nhận 1 điều là dòng chim này khó Thuần. Từ khâu ép dạn đến khâu tập dợt, dòng này khá nhát. Theo quan sát thì chim này hầu hết ở trong vườn nhà dân, nhưng không hiểu sao sợ người đến vậy (chim bổi). Chim tơ mình nuôi gần 1 năm bửa nay cầm lồng đỡ nhảy, chứ lúc trước thì tông lông lá tơi tả.

Thứ đến là nết đấu. Nếu các bạn đã từng sở hữu dòng chim này ắt hẳn sẽ gặp, chỉ chịu đấu với chim Trung Mang, còn với dòng khác thì đấu cho qua chuyện và thường thiên về đấu giọng. Vì mình cũng chơi dòng này tầm 3 năm, nên độ thuần chim theo mấy anh lớn nói lại là qua gần hết mùa 3, chớm mùa 4 chim mới bắt đầu nổi sm:46. Cũng vì lẽ này mà 1 số AE các tỉnh khác khi mua về chơi 1 thời gian đâm ra nản, ở Đà Nẵng cũng không ngoại lệ.